Tentoonstelling
ONDERWEG
Pelgrimeren in het land van Arnoldus en Godelieve
Pandgang abdij Ten Putte Gistel
Van 2 juli t.e.m. 17 september 2023
Op pelgrimstocht gaan was een belangrijke activiteit voor de middeleeuwer maar ook voor de negentiende-eeuwse gelovige. Hij hoopte met z’n tocht een aflaat te verdienen en kwijtschelding van zonden te krijgen. Maar hij trok ook op bedevaart om genezing van ziekte, zowel voor zichzelf als voor een ander, te bekomen. Als tastbaar bewijs van zijn bedevaart nam hij een aandenken mee. Elke zichzelf respecterende kerk of abdij had wel een reliek van een heilige. Het onderstreepte hun belang, bond hoogwaardigheidsbekleders aan zich en bracht pelgrims op de been. Een abdij of kerk die haar reputatie als pelgrimsoord serieus nam, zorgde voor een goed verhaal met een reliekschrijn, een processie of door de aankoop van fraaie kunstobjecten.
Met deze tentoonstelling gaan de organisatoren op zoek naar sporen of er naast de verering tot Godelieve of Arnoldus nog andere vormen van devotie in onze streek waren. Topstukken in de tentoonstelling zijn naast enkele reliekschrijnen, een passiereliekhouder met het H. Bloed, diverse kruisrelieken en onlangs verworven mirakelschilderij met de voorstelling van het ‘hemd zonder naad’. De bezoekersgids geeft nieuwe inzichten over de volksdevotie in onze streek.
Organisatie
Vrienden van het St.-Godelievemuseum vzw i.s.m. kerkfabriek Onze-Lieve-Vrouw Ten Hemel Opgenomen van Gistel
Praktische informatie
Van zondag 2 juli t.e.m. zondag 17 september: dagelijks open van 14 tot 17.30 uur
gesloten op woensdag en zaterdag
gesloten van woensdag 9 t.e.m. woensdag 16 augustus wegens de Welgezinde Dagen van de Gemeenschap Moeder van Vrede
Toegang tentoonstelling € 7 (bezoekersgids inbegrepen)
combiticket € 9 (toegang tentoonstelling, bezoekersgids, filmvoorstelling en Godelievemuseum)
ticket Godelievemuseum en filmvoorstelling € 3
Voor rondleidingen met gids of groepsbezoeken zonder gids (vanaf 10 personen): reserveren via 0479 79 08 89 of info@godelievevangistel.be
Info: www.godelievevangistel.be/evenementen
Elk jaar trekt op de eerste zondag na 5 juli de Godelieveprocessie door de straten van het centrum van Gistel. Uit archiefstukken blijkt dat de processie al uitging in 1459. Een moderne processie zet deze eeuwenoude traditie verder. In 2017 werd de Godelieveprocessie erkend als Vlaams Immaterieel Cultureel Erfgoed.
Ca. 1.000 figuranten in historische klederdracht beelden het leven van Godelieve uit: vanaf haar geboorte en haar jeugd in het huidige Wierre-Effroy (nabij Boulogne-sur-Mer) over haar mislukte huwelijk met Bertolf van Gistel tot haar brutale marteldood in 1070. Godelieve werd in 1084 al heilig verklaard en dus als voorbeeld gesteld voor de volgende eeuwen. Dit vormt het onderwerp van het laatste gedeelte van de processie.
De processie, die momenteel geregisseerd wordt door Jan Bonne, wordt regelmatig vernieuwd. Enkele jaren geleden werden twee nieuwe praalwagens, waarop de geboorte en het huwelijk van Godelieve worden voorgesteld, gerealiseerd.
De processie is een aanrader voor families met kinderen. Je wordt ondergedompeld in de wereld van de middeleeuwen met ridders, edelvrouwen, schildknapen, valkenjacht …
De processie start om 16 uur aan het SIGO-college, het knooppunt van de Ellestraat, de Bruidstraat en de Sint-Jansgasthuisstraat, waar een tribune voor genodigden opgesteld staat. Het einde is voorzien omstreeks 18 uur. Dan is er de slotceremonie bij het binnendragen van het reliekschrijn in de Onze-Lieve-Vrouwekerk.
- Geleid bezoek aan de kerktoren van de Onze-Lieve-Vrouwekerk tussen 13.30 en 15.30 uur
- Roofvogeldemonstraties en Middeleeuwse Tempeliers in het stadspark rond de Onze-Lieve-Vrouwekerk
- Bezoek aan de Oostmolen tussen 14 en 18 uur
- Filmvoorstelling ‘Tussen water en wolken. Een verhaal over Sint-Godelieve’ in de abdij Ten Putte om 14 - 14.45 - 17.30 – 18 en 18.30 uur
- Vespers in de abdijkerk Ten Putte tussen 15 en 15.30 uur
- Vertrek historische Godelieveprocessie om 16 uur
- Slotceremonie bij het binnendragen van het schrijn van de H. Godelieve in de Onze-Lieve-Vrouwekerk omstreeks 17.45 uur
- Volksfeest in het stadspark vanaf 18.15 uur
Het Godelievemuseum (Abdij Ten Putte) is open van 13.30 tot 19 uur.
De Onze-Lieve-Vrouwekerk met de Godelievebeuk is te bezoeken van 13.30 tot 18.30 uur.
Gratis busverbinding:
Na de middag tussen administratief centrum (AC), Heyvaertlaan 18 en Abdij Ten Putte
Vertrekuren vanaf:
* parking abdij Ten Putte richting AC
13.30 – 14 – 14.30 – 15 – 15.30 – 18.15 en 19.30 uur
* achterzijde AC richting abdij
13.45 – 14.15 – 14.45 – 15.15 – 17.30 - 18 – 18.30 uur
Godelieve werd geboren omstreeks 1050 in het huidige Wierre-Effroy (Boulogne-sur-Mer). Ze was van adellijke afkomst en werd uitgehuwelijkt aan Bertolf van Gistel. Het huwelijk werd echter een mislukking. De moeder van Bertolf haatte Godelieve en hitste haar zoon op. Uiteindelijk liet Bertolf Godelieve vermoorden door twee knechten. Zij werd gewurgd en ondergedompeld in een waterpoel. Dit gebeurde wellicht in juli 1070. Gedurende haar korte leven was Godelieve een weldoenster voor de armen.
Een tiental jaar na de dood van Godelieve schreef de monnik Drogo uit de abdij van Sint-Winoksbergen het eerste levensverhaal van Godelieve, de Vita Godeliph. Op 30 juli 1084 kwam Radbout II, bisschop van Noyon-Doornik, naar de kerk van Gistel om de stoffelijke resten van Godelieve te verheffen, wat gelijkstond met een heiligverklaring.
Godelieve wordt aangeroepen tegen keel- en oogziekten. De mensen vragen ook haar hulp bij huwelijksproblemen of familiale moeilijkheden. Haar feestdag wordt gevierd op 6 juli.
De typische attributen van Godelieve zijn de wurgdoek en de vier kronen. De wurgdoek verwijst naar haar marteldood. De vier kronen symboliseren de vier levensperiodes van Godelieve: haar maagdelijkheid (jeugd), haar huwelijk, haar verstoting en haar martelaarschap.
Wellicht omstreeks 1100 werd op de plaats van de marteldood van Godelieve een abdij van benedictinessen gesticht. Volgens de overlevering werd de abdij opgericht door Edith, de dochter uit het tweede huwelijk van Bertolf. Zij was blindgeboren, maar kon zien toen zij haar ogen waste met water uit de put waarin Godelieve werd ondergedompeld. De abdij werd in 1578 vernield door de geuzen. De zusters moesten vluchten en vestigden zich uiteindelijk in de Boeveriestraat te Brugge, waar in 1623 een nieuwe abdij werd opgericht. In 1891 keerden twaalf zusters naar Gistel terug en namen hun intrek in het nieuwe neogotische klooster, gebouwd door architect baron Jean Baptiste Bethune.
In 1934 kreeg de priorij weer de titel van abdij. Vanaf 1952 werd de abdij grondig verbouwd door architect Arthur Degeyter. De vernieuwde abdijkerk werd ingewijd in 1962. In 1987 werd het Godelievemuseum opgericht en in 1991 werd de Godelievezaal, een modern onthaalcentrum met cafetaria, geopend.
In 2007 verhuisde de Gemeenschap Moeder van Vrede, die door de bisschop van Brugge erkend werd als religieuze congregatie, vanuit Meetkerke naar de abdij Ten Putte. De zusters benedictinessen woonden tot eind 2011 in de abdij.
De abdij Ten Putte wordt druk bezocht door bedevaarders en toeristen. In een fraaie koepelkapel staat de put met het miraculeuze water (1634). Verder kun je de abdijkerk, de devotiekapel, de kraaienkapel (op de motte), de gevangenis en de plaats met het genadebeeld bezoeken. Vergeet ook niet het ‘hemd zonder naad’, dat volgens de legende gemaakt werd door Godelieve, te bezichtigen.
Wil je meer weten over de abdij Ten Putte en haar geschiedenis, dan kun je een erfgoedwandeling maken op de abdijsite. De begeleidende brochure (€ 3) is te verkrijgen in het Godelievemuseum.
De abdij Ten Putte ligt nabij een knooppuntenroute van het fietsnetwerk Brugse Ommeland.
De schilderachtige abdij Ten Putte is gelegen op de plaats waar Godelieve van Gistel in 1070 vermoord werd. De oude abdij werd in 1578 verwoest door de geuzen. Toen een aantal zusters benedictinessen in 1891 vanuit de Brugse Sint-Godelieveabdij naar Gistel terugkeerden, werd een nieuw neogotisch klooster gebouwd door architect J.B. de Bethune. Momenteel woont de religieuze gemeenschap Moeder van Vrede in de abdij.
In een fraaie koepelkapel staat de put met het miraculeuze water. Ga zeker ook eens kijken naar het merkwaardige ‘Hemd zonder Naad’ of ervaar even de rust in de abdijkerk. Het museum en de filmvoorstelling geven voor de geïnteresseerde bezoeker wat extra duiding.
Op een aantrekkelijke manier verneem je in het museum meer over Sint-Godelieve, die omstreeks 1070 vermoord werd in opdracht van haar echtgenoot Bertolf, en over de devotie voor de heilige met als hoogtepunt de jaarlijkse processie. Er wordt ook ruime aandacht besteed aan de bewogen geschiedenis van de abdij. In de tentoonstellingskasten kan je naast de objecten telkens een korte film bekijken.
Pronkstukken zijn de bloedstenen, enkele reliekschrijnen, de Godelievetafel (1568) en een merkwaardige passiereliek van het H. Bloed uit de Gistelse Onze-Lieve-Vrouwekerk. Blikvanger in 2024 is het merkwaardige mirakelschilderij (18de eeuw) met de voorstelling van het Hemd zonder Naad dat recent werd aangekocht.
OPENINGSUREN MUSEUM
Mei, juni en september: open van maandag t.e.m. vrijdag
van 14 tot 17.30 uur
Sluitingsdagen op zaterdag en zondag behalve na reservatie.
Juli en augustus: dagelijks open met uitzondering van de zaterdag
van 14 tot 17.30 uur
Op zondag 7 juli (Godelieveprocessie) is het museum open van 13.30 tot 19.30 uur.
Wegens de Welgezinde Dagen is het museum gesloten van woensdag 14 t.e.m. zondag 18 augustus
TOEGANG
individuelen: € 4
groepen: € 3 p.p.
combinatieticket met de filmvoorstellingen van 14.30 – 15.30 en 16.15 uur
Payconiq is beschikbaar
GROEPSBEZOEKEN EN RONDLEIDINGEN
Groepen of families kunnen het museum, na afspraak, ook op een ander tijdstip bezoeken. Het bezoek is te combineren met een rondleiding op de abdijsite en de filmvoorstelling.
Voor de aanvraag van uw bezoek maakt u best gebruik van het reservatieformulier op de website www.godelievevangistel.be
Een groeps- of familiebezoek kan ook telefonisch aangevraagd worden via het nummer 0479 790 889 of via info@godelievevangistel.be
Van 13 mei tot en met 13 september 2024:
download hier de flyer
Mei, juni en september: dagelijkse voorstellingen van maandag t.e.m. vrijdag
om 14.30 – 15.15 en 16.15 uur
Sluitingsdagen op zaterdag en zondag behalve na reservatie.
Juli en augustus: dagelijks voorstellingen met uitzondering van de zaterdag
om 14.30 – 15.15 en 16.15 uur
Filmvoorstellingen op zondag 7 juli (Godelieveprocessie) om 14 - 14.45 - 17.30 – 18 en 18.30 uur
Wegens de Welgezinde Dagen is de filmzaal gesloten van woensdag 14 t.e.m. zondag 18 augustus.
In 2017 was er de release van de film ‘Credo, de kraai. Een kras verhaal over Sint-Godelieve.’
Met de nieuwe film kozen we voor een totaal andere invalshoek. ‘Tussen water en wolken’ vertelt het verhaal van een jong koppel dat met een opplooibare kano vaart van de ene plaats naar de andere, een voor een allemaal ankerplaatsen in het leven van Godelieve. Startend nabij Boulogne, Wierre-Effroy, gaan ze via Bergues, Saint-Omer, Gent en Brugge naar Gistel.
Letterlijk en figuurlijk een bede-vaart.
‘Tussen water en wolken’ is een filmische evocatie van het leven van Sint-Godelieve. Apart en treffend actueel, een ontroerende film met veel uniek beeldmateriaal. De film duurt ca. 30 min.
Een Franstalige versie van de film ‘Credo de Kraai’ is beschikbaar
TOEGANG
Individueel: € 4
Groepen: € 3 p.p.
Toegangsticket voor het museum is inbegrepen.
Payconiq is beschikbaar
INFO
tel. 0479 79 08 89
Info@godelievevangistel.be
www.godelievevangistel.be
GROEPSBEZOEKEN EN RONDLEIDINGEN
Groepen kunnen de film, na afspraak, ook op een ander tijdstip bekijken. Het is eveneens mogelijk om de abdijsite en het museum te bezoeken met een gids. Voor de aanvraag van uw bezoek maakt u best gebruik van het reservatieformulier op de website www.godelievevangistel.be. Een groeps- of familiebezoek kan telefonisch aangevraagd worden via het nummer 0479 790 889
Op 25 april 2021 werd de tweehonderdste verjaardag herdacht van de geboorte van Jean-Baptiste Bethune. Als architect werd hij de voortrekker van de neogotische beweging in België. Wat weinigen weten is dat hij naast architect ook de eigenaar van het prioraat St.-Godelieve in Gistel was en dat zijn familie tot 1949 eigenaar van de abdij zou blijven. De auteurs vertellen in een nieuw boek wat de rol van de families de Bethune en van Outryve d’Ydewalle was bij de stichting van het prioraat in 1891. Op 2 juli 1891 kwamen elf zusters het nieuwe kloosterpand betrekken. Om dit alles in de juiste context te plaatsen geven ze in het boek aanvullend ook een uitvoerig overzicht van de Godelievedevotie in Gistel in de 19de eeuw.
Het rijk geïllustreerde boek i.s.m. de uitgeverij Bonte is niet alleen een mooie aanvulling op de herdenking maar ook een geslaagde studie over de lokale geschiedenis. De auteurs Marc Vansevenant en Werner Peene hebben op een boeiende wijze dit stukje geschiedenis uit de negentiende eeuw met veel oog voor het detail beschreven. Hun initiatief om een nieuw werk te schrijven over de H. Godelieve en de zusters benedictinessen zet ongetwijfeld de herdenking van J.B. Bethune de nodige luister bij.
Dat Godelieve van Gistel in Vlaanderen een populaire volksheilige was blijkt alleen al uit de naamgeving van de vele Lieves en Godelieves. Die populariteit zorgde ervoor dat haar levensgeschiedenis en ‘heiligenleven’ doorheen de eeuwen danig werd ‘verrijkt’ met extra wonderen en legenden. In dit boek probeert auteur Raoul Maria de Puydt op basis van de oorspronkelijke vita van Drogo haar te ontdoen van overvloedige franjes en plaatst haar in het Vlaanderen van de elfde eeuw. Samen met Marc Vansevenant verdiept hij zich vervolgens in de rijke iconografie zoals die terug te vinden is in de reliekschrijnen die voor haar zijn ontworpen. Niet minder dat 9 schrijnen, waarbij ‘vondsten’ uit Franse en Duitse collecties, weten ze te identificeren, te beschrijven en kunsthistorisch te duiden. Diverse kunst vormen van olieverfschilderijtjes over beeldhouw werk en edelsmeedkunst komen daarbij aan bod. In een afzonderlijke bijdrage zoomt Hans Gryspeert in op de Godelievetafel, die bewaard wordt in het Godelievemuseum van Gistel. Laura Goedert, adjunct-conservator van het Museum Rolin in Autun, noemt het boek ‘een geactualiseerde en oordeelkundig gedetailleerde synthese’.
Beide boeken kunnen bekomen worden door overschrijving van € 30 (per boek) op rekeningnummer BE71 0682 0506 2269 van de vzw Vrienden van het St.-Godelievemuseum Gistel. Eventuele verzendingskosten bedragen € 7,50.
De boeken kunnen ook bekomen worden in het St.-Godelievemuseum.
Info:
Contact: info@godelievevangistel.be
0479 790 889
Meer gegevens over geleide bezoeken aan de abdij Ten Putte en het Godelievemuseum kun je vinden op de website www.godelievevangistel.be onder de rubriek ‘Ontdek Gistel’.
Je treft er ook een reservatieformulier aan dat je digitaal kunt invullen en verzenden.
Reservatie:
tel. 0479 79 08 89
info@godelievevangistel.be
De Godelievezaal, die plaats biedt aan ca. 200 personen, wordt gebruikt als cafetaria, ontvangstzaal en ontmoetingsruimte. Zowel groepen als individuele personen kunnen er terecht. Je kunt er talrijke dranken, koffie met taart, ijs of een belegde boterham verkrijgen. Vanop het ruime zonneterras heb je een zicht op de prachtige tuin en boomgaard.
- van Pasen tot eind september elke dag van 14 - 18 uur
- oktober - Pasen enkel op zondag vanaf 14 uur.
- januari : volledig gesloten
Info:
Godelievezaal – Gemeenschap Moeder van Vrede
tel. 059 27 86 71 of 0498 83 88 62
info@moedervanvrede.be
